Wat is spasticiteit?

Spasticiteit is één van de mogelijke gevolgen van hersenletsel. Spasticiteit is een verhoogde spanning in de (gedeeltelijk) verlamde/verzwakte spieren van de armen of benen.

Spieren hebben bij iedereen een normale mate van spanning. Dat is nodig voor het dagelijks functioneren, zoals zitten, lopen, schrijven of eten. Bij spasticiteit kunnen de spieren, met name in armen of benen, wisselend of zelfs permanent zomaar samentrekken. De spieren zijn als het ware overprikkeld. De arm of het been, waarin het spasme optreedt, verliest zijn soepelheid en beweeglijkheid en als gevolg daarvan neemt de spierspanning toe. Hierdoor kunnen spieren strak en stijf aanvoelen, terwijl ze eigenlijk erg zwak zijn.

Gevolgen voor het dagelijks leven

Spasticiteit kan pijn veroorzaken, het bewegen beperken en het dagelijks handelen moeilijker of onmogelijk maken.

Spasticiteit in de armen en handen komt het meest voor. Het strekken van de arm, het bewegen van de pols of het openen van de hand kan moeilijk of zelfs onmogelijk zijn.

Spasticiteit in de benen komt ook voor. Het buigen van knie, heup of voet kan dan lastig zijn. Een spitsvoet is de meest voorkomende vorm van spasticiteit als gevolg van hersenletsel. De voet wordt dan naar beneden en naar binnen getrokken. Hierdoor worden opstaan, evenwicht bewaren en lopen moeilijk of onmogelijk.

Een mogelijk ander symptoom van spasticiteit is het optreden van een sterke, hinderlijke reflex. Hierdoor tikt bijvoorbeeld uw voet constant op de grond zonder dat u dit kunt stoppen.

Niet iedereen met hersenletsel heeft last van spasticiteit; het komt voor bij 20-40% van de mensen met hersenletsel. Of en de mate waarin het optreedt verschilt per persoon.

Behandeling van Spasticiteit

Er bestaat momenteel geen genezing voor spasticiteit. Er zijn echter wel behandelingsopties die de symptomen onder controle kunnen houden en/of kunnen helpen verlichten.

Fysio- en ergotherapie

Een fysiotherapeut helpt door oefeningen voor het strekken en ontspannen van de spieren, het versterken van de spieren, het vergroten van gewrichtsbewegingen en het verbeteren van de bloedsomloop. Strekoefeningen, die de spieren verlengen, bieden ook vaak verlichting. De ergotherapeut werkt samen met de fysiotherapeut en kan helpen alledaagse handelingen weer mogelijk te maken

Orthesen

Een orthese is een hulpmiddel dat om een deel van het lichaam zit en dit deel ondersteunt. Een orthese wordt op maat voor u gemaakt.

Medicatie in tabletvorm

Sommige mensen hebben baat bij orale medicatie (in tabletvorm) voor de behandeling van hun symptomen als gevolg van spasticiteit.

Chirurgie

Soms raden artsen een chirurgische ingreep aan om spasticiteit te behandelen. Een van de neurochirurgische ingrepen die kan worden toegepast voor ernstige spasticiteit is ‘selectieve dorsale rhizotomie’; hierbij worden tijdens de operatie de wortels van de gevoelszenuwen in de rug doorgesneden.

Tot de orthopedische chirurgie ter behandeling van spasticiteit behoren operaties uitgevoerd aan zachte weefsels zoals het verplaatsen van peesaanhechtingen en osteotomie (de stand van een bot wordt operatief gecorrigeerd).

Injecties

Injectietherapie is doorgaans bedoeld voor specifieke spiergroepen (bijvoorbeeld één hand, één voet, één schouder). Veelgebruikte middelen zijn Botulinetoxine A en Fenol.

ITB-therapie (baclofenpomp)

De intrathecale baclofen (ITB)-therapie (ook baclofenpomp genoemd) is een instelbare behandeling voor ernstige spasticiteit. Een chirurgisch geïmplanteerde pomp, met daaraan een katheter (een dun, flexibel slangetje), geeft vloeibare baclofen rechtstreeks af in het vocht rond het ruggenmerg, daar waar het het meest nodig is.

Om een geschikte behandeling te vinden voor uw spasticiteit, gaat u eerst voor aanvullend onderzoek naar een arts die gespecialiseerd is in de behandeling van spasticiteit.

Een dagboek kan de arts een beeld geven van uw symptomen en hoe deze uw leven beïnvloeden. Deze informatie kan u en uw arts helpen bij het bepalen van het juiste behandeling.