Waardoor ontstaat zuurstoftekort
De belangrijkste oorzaken zijn:
- hartstilstand door infarct of door hartritmestoornissen
- ademhalingsstilstand bijvoorbeeld bij (bijna) verdrinking, verstikking of verslikking
- vergiftiging door rook of giftige stoffen
- langdurige epilepsie aanval
- ernstige longproblemen
- poging tot wurgen
- bedolven worden (bijvoorbeeld door een sneeuwlawine)
Een zware bevalling kan bij de baby leiden tot zuurstoftekort in het brein. Dit kan tot dezelfde gevolgen leiden als zuurstoftekort op latere leeftijd.
Wat zijn de gevolgen van zuurstoftekort
Schade na zuurstoftekort ontstaat overal waar normaal gesproken bloed stroomt; dus overal in de hersenen. We noemen dit diffuse hersenschade. Sommige delen in de hersenen zijn gevoeliger voor zuurstoftekort dan andere delen. Hersenschors en slaapkwab bijvoorbeeld behoren tot de meest kwetsbare delen. Dat betekent dat geheugen en cognitie als eerste worden aangetast.
De hersenen hebben een noodvoorraad zuurstof van 3 minuten. Als het zuurstoftekort langer duurt worden eerst de meest kwetsbare delen aangetast.
Naarmate het zuurstoftekort voortduurt sterven meer hersendelen af. In normale omstandigheden is er na 9 minuten sprake van hersendood.
In bijzondere omstandigheden, bijvoorbeeld bij onderkoeling (verdrinking, sneeuwlawine) kunnen de hersenen mogelijk langer zonder zuurstof. Maar vrijwel altijd is er dan ook schade ontstaan.
Zuurstoftekort kan tot allerlei restschade leiden met als eerste de aantasting van geheugen en cognitieve stoornissen. Deze gevolgen worden lang niet altijd onderkend.
Bij een langer durend zuurstoftekort ontstaat ook neurologische uitval.
Kijk voor meer informatie bij: gevolgen van NAH.
Tot slot volgen coma en hersendood.
Wat is een coma?
Coma is een toestand van bewusteloosheid die lijkt op slaap maar waaruit mensen niet gewekt kunnen worden. Een coma is altijd tijdelijk en duurt meestal niet langer dan 3 à 4 weken. Wanneer de patiënt uit de coma ‘ontwaakt’ kan worden vastgesteld of er sprake is van een volledig bewustzijn of van een laagbewuste toestand. Om het bewustzijn te bepalen wordt de Glasgow Coma Scale (GCS) gebruikt.
Ongeveer 65 % van de mensen die in coma raken, herstelt binnen enkele uren of dagen weer naar een volledige bewustzijn.
Hiervan heeft circa 25- 30 % blijvende restverschijnselen.
Ongeveer 18 % komt niet meer bij bewustzijn en overlijdt.
Wanneer iemand uit een coma ontwaakt en de ogen opent betekent dat niet automatisch dat het bewustzijn is terug gekeerd. We spreken in dat geval over een langdurige bewustzijnsstoornis (LBS). Hier zijn variaties in mogelijk van een vegetatieve toestand tot een laagbewuste toestand waarin tekenen van bewustzijn worden gegeven.
De zorg voor mensen met een LBS is zeer intensief. Waar men voorheen dacht dat in deze toestand geen verbetering meer mogelijk was, wordt in sommige landen nu Vroege Intensieve Neurorevalidatie (VIN) toegepast. In Nederland gebeurt dit bij Libra revalidatie, locatie Leijpark in Tilburg. Het stimuleringsprogramma werd tot nu toe alleen vergoed voor patiënten tot 25 jaar. Vanaf 2019 is de leeftijdsgrens opgetrokken tot 65 jaar.
Wel of niet reanimatie
De noodvoorraad zuurstof voor de hersenen is 3 minuten. Reanimatie moet dus zeer snel na een hartstilstand plaatsvinden. En het moet dan ook deskundig gebeuren. Het volgen van een reanimatiecursus is nog geen garantie voor een geslaagde reanimatie. Het redden van mensenlevens met meer of minder hersenschade tot gevolg kan niet een gewenste uitkomst zijn. Bekend is dat bij late en/of niet deskundige reanimaties de uitkomst in 95 % van de gevallen slecht is. Per situatie een goede afweging maken is noodzakelijk maar tegelijkertijd zeer moeilijk omdat er snel moet worden gehandeld.
