Het belang van sport voor NAH
Annelies was 27 toen ze, zes jaar geleden, op de fiets op weg naar haar werk, werd aangereden door een onoplettende automobilist. Tegenwoordig is ze als co-onderzoeker betrokken bij het project ‘Inspraak en medezeggenschap van mensen met NAH’. Hierover vertelt zij meer op pagina 43. Dit artikel staat in het teken van haar persoonlijke ervaring.
De gevolgen van de aanrijding waren een schedelbasisfractuur en bloed en kneuzingen in de hersenen met ernstig hersenletsel. In het ziekenhuis was men erg pessimistisch over haar herstel, ze werd min of meer opgegeven. De eerste 24 uur waren kritiek, maar gelukkig daalde de hoge hersendruk vanzelf. Annelies lag twee weken in het ziekenhuis, praatte honderduit, maar begreep haar eigen situatie totaal niet. Teruggaan naar haar eigen huis was nu geen optie.
Twee weken verbleef ze bij haar moeder, maar dat bleek een onhoudbare situatie. Annelies kon weinig, alles was te vermoeiend. Daarnaast was er geen begeleiding in deze thuissituatie, ook niet van een huisarts. Via het ziekenhuis is ze toen verwezen naar Revalidatiecentrum de Hoogstraat. Daar was ze vier maanden intern om te werken aan een terugkeer naar haar eigen huis. Na één maand mocht ze, met hulp van haar zusje, een weekend naar huis om te proberen of dat ging. Na vier maanden mocht ze echt naar huis. Van huis uit revalideerde ze nog zeven maanden poliklinisch.
Waar Annelies het meest last van heeft, is haar lage belastbaarheid, die haar dwingt om ’s middags van drie tot vijf te slapen. De dag is simpelweg te lang voor haar. Bij de Hoogstraat heeft ze onder andere agendaplanning geleerd, om zo rustmomenten in te bouwen. Het duurde echter een tijd voordat ze die middagslaap accepteerde. Ze was in het begin bang om alles te missen. Nu heeft ze een ochtendprogramma en een avondprogramma en daar is redelijk goed mee te leven.
Naast de lage belastbaarheid is Annelies overgevoelig voor prikkels, zoals geluid, licht en beweging. Tijdens het sporten draagt ze blauwe lenzen en gehoorbeschermers. Daarnaast heeft ze moeite met concentratie en ervaart ze problemen met haar kortetermijngeheugen. Na twee uur intensief mentaal bezig zijn is ze volledig “af”. Terugkeren bij haar oude baan was dan ook niet aan de orde.
Annelies en sport
Vanwege de posttraumatische spierspanning in haar rug, schouders en nek ging Annelies tijdens de revalidatie rugzwemmen om te ontspannen. Verder volgde ze laagdrempelige sporttherapie. Daar werd van alles aangeboden, zoals hardlopen en tennis. Zo probeerde ze uit te vinden wat voor sport ze na de revalidatie zou kunnen doen. Ook volgde ze atacoyo, een sport waarbij spieroefeningen gecombineerd worden met ontspannende mindfulness. Door de onhandige tijd op de dag is ze daar echter mee gestopt.
Volleybal
Bij het ontslag uit de Hoogstraat kreeg Annelies als sportadvies om te gaan zwemmen en om zitvolleybal te doen. Voor haar ongeluk had ze van haar 13e tot haar 24e fanatiek gevolleybald. Daar zette ze dus op in. Op de Hoogstraat werkte de sporttherapeut van het Nederlands herenzitvolleybalteam. Via hem ging Annelies meedoen met de selectietraining van het Nederlandse dameszitvolleybalteam, die toevallig op de Hoogstraat werd gehouden. Gewoon om te kijken of dat ging. Ze had er niet veel van verwacht, maar: “Het was helemaal te gek zoals je aan het bewegen bent. Je zit nauwelijks stil! En daarbij, de meeste dames van dat team hebben een fysieke handicap en het is heerlijk dat dat niet centraal staat.”
Bij Annelies kwam de herinnering aan het volleybal van vroeger en het plezier dat ze daarin had helemaal terug. En ze had er baat bij: “De fysieke inspanning gaf me een volledige mentale ontspanning”. Het ging zo goed dat ze geselecteerd werd voor het Nederlands Team. “Eindelijk iets positiefs!” Ze kwam weer van de bank, had een doel en voelde zich weer een mens met een toekomstperspectief. “Je moest je staande houden in de groep dames, je moest deelnemen en een mening hebben en je moest je grenzen aangeven in verband met je hersenletsel, omdat niemand daarmee bekend was”. Annelies heeft er daardoor geleerd duidelijk te communiceren.
Ze ging ook mee naar de Paralympics in Rio, op een bijzondere dag. “We vertrokken op precies dezelfde dag van mijn ongeluk, maar dan vier jaar later”. Daarna is ze met het Nederlands team gestopt. De lage belastbaarheid speelde haar toch parten en maakte dat ze naast het sporten tot weinig anders meer in staat was. Meerdere trainingen in de week, met het zorgen voor rust de dag ervoor en het bijkomen de dag erna, was gewoon te zwaar. “Maar het heeft me zo ongelofelijk geholpen in het herstelproces,” zegt ze erover. Ze mist de meiden en het spelletje nu wel. Het is echter alles of niets voor haar.
Ze heeft uit eigen hand ervaren hoe belangrijk sport is voor iemand met NAH. “Het brengt en houdt de hersenen in conditie en zorgt voor een betere doorbloeding van de hersenen,” legt ze uit. “Het bevordert de mogelijkheid dat hersendelen functies van beschadigde delen overnemen en dat er nieuwe hersencellen worden aangemaakt. Het gaat de negatieve gevolgen van stress op de hersenen tegen. Verder bevordert het de aanmaak van stoffen die maken dat je je prettig voelt. Ook verkleint het de kans op een terugval.” Tegenwoordig doet Annelies fitness bij een sportschool om in beweging te blijven. Door haar paralympische ervaring weet ze nu wat haar lijf aankan.
Advies van Annelies
“Er zijn veel sporten die ook aangepast kunnen worden uitgevoerd. Als je met je hersenletsel wilt beginnen met sporten op een sportschool, zoek dan eerst contact met een fysiotherapeut om vandaaruit in de sportschool aan het werk te gaan. Raadpleeg hiervoor een revalidatiecentrum of de gemeente. Zij kunnen daar informatie over geven. Ook kun je kijken op internet bij www.meet-me-at-the-gym.nl. Daar staan meer dan 100 gecertificeerde sport- en bewegingscentra op, waar mensen met hersenletsel in een geschikte omgeving kunnen sporten met behulp van protocollen en programma’s die bewezen actief zijn voor mensen met hersenletsel.
Annelies: “Ik was onzeker en angstig, omdat je nooit weet in welke situatie je terecht komt. Wat tref je er aan en wat zijn de fysieke gevolgen”. Het initiatief nemen om te gaan sporten is moeilijk. Toch moet je het doen, zegt ze, ook al is het onbekend terrein. Je krijgt er energie van, je komt lekker in je vel te zitten en het loont echt. Ondanks dat men zegt dat het niet verstandig is, toch doen. Er is maar één manier om te weten wat je kan en dat is door het zelf te doen. Ontdek je mogelijkheden en onmogelijkheden. Vraag eventueel hulp, creëer voor jezelf de beste omstandigheden. Je kunt gebruik maken van een omgeving als Facebook. Gooi er een vraag op en er zijn altijd mensen die je van advies kunnen voorzien. Verbreed zo je wereld en ontdek. En: “Als ik had geluisterd naar alles wat er was gezegd, was ik niet zo ver gekomen”
Dank, Annelies, voor dit interview. Jouw verhaal stimuleert om te gaan sporten!
