Dit artikel is zo geschreven dat mensen met hersenletsel of mensen zonder kennis van het strafrecht ook kunnen worden bereikt.
Als de politie het vermoeden heeft dat een persoon een strafbaar feit heeft gepleegd kan diegene worden aangemerkt als verdachte. Iemand mag alleen ‘verdachte’ worden genoemd als er een redelijk vermoeden is dat iemand zich heeft schuldig gemaakt aan iets wat volgens de wet niet mag (een strafbaar feit). Dit vermoeden moet dan ook gebaseerd zijn op ‘feiten en omstandigheden’ (artikel 27 Wetboek van Strafvordering).
In aanraking komen met politie en justitie
Als er één ding is wat ik heb geleerd tijdens mijn jaren in de strafrechtadvocatuur, is het dat iedereen als verdachte in aanraking kan komen met het strafrecht. In aanraking komen met politie en justitie is dus niet enkel weggelegd voor ‘straatschoffies’, zoals de maatschappij soms lijkt te denken. Ook de buurvrouw, de welvarende ondernemer of een familielid waarvan je het niet had verwacht kunnen opeens in een strafzaak zijn verwikkeld. Soms terecht, en soms niet.
Net zoals dat iedereen onverwacht in aanraking kan komen met het strafrecht, kan ook iedereen onverwacht geconfronteerd worden met hersenletsel. Ook die buurvrouw, die welvarende ondernemer of een familielid waar ik het net over had, kunnen zonder dat het zichtbaar is lijden aan hersenletsel. Ik weet dit maar al te goed, aangezien mijn vader onverwacht een herseninfarct kreeg toen ik nog erg jong was. De gevolgen hiervan kunnen groot zijn en een probleem vormen als iemand met afasie als verdachte wordt aangemerkt.
Rechten
Mijn werk als strafrechtadvocaat is om de rechten van een verdachte te waarborgen, dus goed in de gaten te houden. Nu ik heb uitgelegd wat het precies betekent als je ‘verdachte’ bent, is het van belang om toe te lichten welke rechten een verdachte heeft.
Een belangrijk beginsel binnen het strafrecht is dat iedereen die als verdachte wordt aangemerkt het strafproces moet kunnen begrijpen. Een verdachte heeft rechten, die voor de verdachte duidelijk moeten kunnen zijn. Deze rechten moeten ook gelijk aan een verdachte worden verteld door de politie.
Zo heeft de verdachte recht op advies en bijstand van een advocaat. Zoals gezegd beschermt deze advocaat de rechten van de verdachte en houdt de advocaat eigenlijk toezicht op de situatie. Dit is belangrijk, omdat een verdachte ook het recht heeft om verhoord en dus gehoord te worden. De verdachte kan er in dit verhoor voor kiezen om te zwijgen (artikel 29 Wetboek van Strafvordering). Dat betekent dat je als verdachte geen antwoord hoeft te geven op vragen, omdat een verdachte zichzelf niet hoeft te ‘incrimineren’. Dit houdt in dat niemand is gehouden om mee te werken aan zijn eigen veroordeling. Een advocaat kan een verdachte helpen met de keuze om wel of niet te antwoorden.
Alles wat de verdachte wél zegt wordt in het verhoor opgeschreven als het verhaal van de verdachte. Dit verhoor mag de verdachte dan uiteindelijk doorlezen om te kijken of de inhoud juist is, waarna mag worden ondertekend. Ook kan een verdachte na het verhoor de stukken uit het dossier tegen hem of haar opvragen (artikel 30 Wetboek van Strafvordering). Hiervoor mag een verdachte gebruik maken van een advocaat, die in veel gevallen grotendeels kosteloos kan worden ingeschakeld.
Dit zijn een paar van de rechten die een verdachte heeft. Deze rechten maken onderdeel uit van het recht op een eerlijk proces (artikel 6 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens).
Niet aangeboren hersenletsel en afasie
Na meerdere personen met afasie te hebben bijgestaan in strafzaken, ben ik mijzelf gaan afvragen in hoeverre verdachten met bepaald hersenletsel onderdeel kunnen uitmaken van het strafproces en een eerlijk proces kunnen krijgen. Als een verdachte met (niet aangeboren) hersenletsel in aanraking komt met politie en justitie, kan het namelijk nog wel eens heel lastig worden om de zojuist genoemde rechten na te leven. Een veelvoorkomend gevolg van niet aangeboren hersenletsel is namelijk ‘afasie’, een taalstoornis die communiceren lastiger kan maken.
Het kan voor iemand met afasie heel moeilijk zijn om te vragen om een advocaat. Ook kan het overleggen met een onbekende advocaat, die mogelijk geen ervaring heeft met hersenletsel of afasie, heel ingewikkeld zijn. Het grootste probleem is naar mijn mening echter dat een verdachte met afasie misschien diens rechten niet goed begrijpt en moeite kan hebben met het afleggen en het nalezen van een verklaring.
Conclusie
Het is van essentieel belang dat een verdachte een advocaat kan raadplegen en daarmee kan overleggen, zodat duidelijk is welke rechten een verdachte heeft en welke gevolgen een verklaring kan hebben. Ook is het van essentieel belang dat een verdachte de vrijheid heeft om te verklaren wat de verdachte wil verklaren. Tot slot is het belangrijk dat een verdachte diens verklaring kan nalezen om te kijken of het verhaal klopt. Als dit allemaal niet goed mogelijk is, kan het zo zijn dat iemand feitelijk geen eerlijke kans of eerlijk proces heeft gehad.
Ik ben daarom van mening dat elke verdachte met Niet Aangeboren Hersenletsel of afasie een advocaat moet raadplegen. Deze advocaat kan dan vragen om een expert. Een expert die beoordeelt of het wel mogelijk is voor de verdachte om alles te begrijpen wat er gevraagd wordt en om alles te kunnen zeggen zoals gewenst. Mijn advies aan hersenletselpatiënten is daarom om altijd het hersenletsel pasje mee te nemen, met een extra kaartje waarop staat van welke vorm van hersenletsel sprake is. Ook is mijn advies om altijd om een advocaat te vragen en zonder advocaat niet te starten met het proces.
Iedere verdachte heeft recht op een eerlijk proces. De vraag is alleen of een eerlijk proces mogelijk is als de verdachte (een stevige vorm van) afasie heeft. Hier moet per zaak aandacht voor zijn.
Hersenletsel in het strafrecht
Als iemand op verdenking van een strafbaar feit in aanraking komt met politie en justitie wordt deze ‘verdachte’ genoemd.
Ook mensen met hersenletsel en afasie kunnen als verdachte in aanraking komen met politie en justitie.
Verdachten hebben volgens de wet rechten. Sommige rechten zijn moeilijk te verwezenlijken voor verdachten met hersenletsel en/of afasie.
Voorbeelden hiervan zijn: het recht op het horen van de rechten, het recht op een advocaat, het recht op overleg met een advocaat, het afleggen van een verklaring, het nalezen van de verklaring en ontvangen en bestuderen van stukken in het dossier.
Tips voor verdachten met afasie of hersenletsel
Draag een hersenletselkaartje of afasiekaartje.
Vraag iemand om hulp en maak samen een kaartje met extra uitleg over waar u aan lijdt en wat dit betekent.
Draag altijd contactgegevens van een contactpersoon bij u voor noodgevallen. Laat die bellen.
Vraag om een advocaat.
Probeer het aan te geven als u iets niet begrijpt. Werk niet mee als u iets niet begrijpt wat er gebeurt.
De kaartjes zijn beschikbaar in 4 talen: Nederlands, Duits, Engels en Frans.
Kaartjes bestellen kan hier:
Kaartjes ‘Ik heb afasie’: https://webshop.hersenletsel.nl/Legitimatiekaartje:-Ik-heb-afasie2
Kaartjes ‘Ik heb NAH’: https://webshop.hersenletsel.nl/Legitimatiekaartje:-Ik-heb-NAH
Voor leden van Hersenletsel.nl zijn de kaartjes gratis, zij betalen alleen de verzendkosten:
Kaartjes ‘Ik heb afasie’: https://webshop.hersenletsel.nl/Legitimatiekaartje:-Ik-heb-afasie
Kaartjes ‘Ik heb NAH’: https://webshop.hersenletsel.nl/Legitimatiekaartje:-Ik-heb-niet-aangeboren-hersenletsel
